Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόφιλος Β' Παγκώστας

Ερωτικά ήθη και πάθη στην Αλεξάνδρεια, όπως καταγράφονται σε ιδιόχειρο σημείωμα του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεοφίλου Β' του Πατμίου στις άγραφες σελίδες του βιβλίου "Βαρίνος το Μέγα Λεξικόν".

Χαρτογραφώντας και απεικονίζοντας την Πάτμο

Δημιουργός: Bordone Benedetto
Τίτλος: S. Ioanne de Palmosa, 1528

Δημιουργός: Bordone Benedetto
Τίτλος: S. Ioanne de Palmosa, 1547

Δημιουργός: Camocio Giovanni Francesco
Τίτλος: Palmosa Patmo …, 1574

Δημιουργός: Bertelli Donato
Τίτλος: Isola de Palmosa, 1574

Δημιουργός: Franco Giacomo
Τίτλος: Palmosa, 1597

Δημιουργός: Calmet Augustin
Τίτλος: Vüe de l'isle, et du port de Pathmos, 1597

Δημιουργός: Millo Antonio
Τίτλος: Patino, τέλη 16ου αιώνα

Δημιουργός: Beauvau Henri de
Τίτλος: Palmosa, 1615

Δημιουργός: Boschini Marco
Τίτλος: Patmos, 1658

Δημιουργός: Piacenza Francesco
Τίτλος: Pathmus, 1688

Δημιουργός: Peeters Jacob
Τίτλος: Pathmos, 1690

Δημιουργός: Choiseul-Gouffier, Gabriel Florent Auguste de
Τίτλος: Vue de l'ile de Pathmos, 1782

Δημιουργός: Choiseul-Gouffier, Gabriel Florent Auguste de
Τίτλος: Vue du couvent de Pathmos, 1782

Δημιουργός: Roux Joseph
Τίτλος: Pt. de St. Jean de Patinos, 1804

Η πατινιώτικη φιλοξενία που γεύτηκε ο Γεώργιος Λαμπάκης το 1907

O Γεώργιος Λαμπάκης (1854-1914), βυζαντινολόγος, πρώτος Γενικός Έφορος Χριστιανικών Αρχαιοτήτων και ιδιαίτερος γραμματέας της βασίλισσας Όλγας, επισκέφτηκε μετά της συζύγου του την Πάτμο τον Αύγουστο του 1907.
Δεκαπέντε μήνες αργότερα δημοσίευσε στην εφημερίδα Η ΑΛΗΘΕΙΑ τις εντυπώσεις του. Το φυσικό περιβάλλον, η αρχιτεκτονική και τα μνημεία τον μάγεψαν, αλλά οι ομόθρησκοι και ομοεθνείς του Πατινιώτες τον απογοήτευσαν.

Η Πάτμος του χθες ...

 

Ο ηπειρώτης Νικόλαος Π. Ζωσιμάς ευεργετεί την Πάτμο

Ο ηπειρώτης Νικόλαος Π. Ζωσιμάς συμπεριέλαβε στην πολυσέλιδη διαθήκη του και την νήσο Πάτμο. Εξέφρασε έτσι εμπράκτως την ευγνωμοσύνη του στον πνευματικό
του πατέρα ιερομόναχο Γρηγόριο Συχνή εκ Πάτμου, ιερέα της εν Νίζνη Γραικικής εκκλησίας, που στάθηκε ακούραστος συμπαραστάτης του στην "πολυκαιρινή αρρώστια" του. 

Πατμιάς Εκκλησιαστική Σχολή

ΠΑΤΜΙΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ 1947-1997. Γενική επιμέλεια: Θεοχάρης Μιχ. Προβατάκης. Αθήνα, 2001, σελ. 432.

Μακάριος Καλογεράς

ΤΣΟΥΛΚΑΝΑΚΗΣ ΝΑΥΚΡΑΤΙΟΣ, O Mέγας Διδάσκαλος του Γένους Άγιος Mακάριος ιεροδιάκονος Kαλογεράς (+ 1737). Ο Πάτμιος ευαγγελιστής της παιδείας του Νέου Ελληνισμού. Θεσσαλονίκη 1994, σελ. 450.
Περιεχόμενα:
Τα πρώτα βιογραφικά του ιεροδιακόνου Μακαρίου Καλογερά.
Η Σχολή του Διδασκάλου Μακαρίου στην Πάτμο.
* Η Σχολή της Αποκαλύψεως (1713)
* Η Σχολή του 1729. Το κτίριο του Μανωλάκη Υψηλάντη (Παλαιά Πατμιάδα)
* Το σχολικό καθεστώς της Σχολής
* Η λειτουργία της Σχολής
* Τα οικονομικά και φορολογικά της Σχολής
* Η βιβλιοθήκη της Σχολής του Μακαρίου
* Οι διδάσκαλοι της Σχολής
* Επώνυμοι μαθητές του Μακαρίου
* Τα διδασκόμενα μαθήματα
Η πνευματική φυσιογνωμία του Μακαρίου
* Ο πνευματικός άνθρωπος
* Η θεολογική παρουσία του Μακαρίου στο 18ο αιώνα
* Το συγγραφικό έργο του Μακαρίου
Τα ύστερα βιογραφικά του Μακαρίου

 

Επιγονάτιο "Ο Αναπεσών" (15ος αι.)

ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΟ "Ο Αναπεσών", 15ος αιώνας.
Η παράσταση εικονίζεται όχι όπως συνηθίζεται, κατά τη διαγώνιο του αμφίου, αλλά κατά τους άξονες του ορθογωνίου, και τούτο γιατί πολλές φορές οι ιερείς φορούσαν το επιγονάτιο κρεμώντας το όχι από τη μέση αλλά από τον ώμο χιαστί.
Παριστάνει το Βρέφος-Ιησού ξαπλωμένο σε λίκνο με το κεφάλι ακουμπισμένο στο δεξί του χέρι. Ένας Άγγελος τον παραστέκει, αριστερά, κρατώντας δοχείο με τα όργανα του Πάθους, ενώ η Θεοτόκος, δεξιά, ανεμίζει προστατευτικά με ριπίδιο τον ύπνο του Βρέφους.
Ολόκληρο το ύφασμα σκεπάζεται από το αργυροκέντημα σε βελονιά μπακλαδωτή. Με αργυρόνημα θαλασσί σε βελονιά καμάρες διανθίζεται το λίκνο, το ένδυμα της Θεοτόκου και το ριπίδιο. Ο πλοχμός της παρυφής σχηματίζει σταυρούς και μετάλλια με αστέρια. Σε ελάχιστα σημεία, κόκκινα μετάξια διαστίζουν το αργυροκέντημα δίνοντάς του μια νότα ζωηρή, που αντί να ενοχλεί την πνευματικότητα της εικόνας, αντίθετα την επιτείνει ανακαλώντας στη μνήμη τον μέλλοντα σταυρικό θάνατο του Βρέφους.
Η εικόνα συμβολίζει την ενσάρκωση του Λόγου και τη λύτρωση του κόσμου. Ως Αναπεσών ο Χριστός αναφέρεται και στα ιδιόμελα του Μεγάλου Σαββάτου. [ Μαρία Θεοχάρη ]

ΠΗΓΗ: "Οι θησαυροί της Μονής Πάτμου". Εκδοτική Αθηνών.

Ιστορικές φωτογραφίες της Πάτμου (1912)

Ιστορικές φωτογραφίες της Πάτμου: Giuseppe Gerola (18-19 Ιουνίου 1912). Επιμέλεια, κειμενολεζάντες: Κωνσταντία Κεφαλά, αρχαιολόγος. Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου. Ρόδος, 2020.

Ο Ιταλός αρχαιολόγος Giuseppe Gerola, αμέσως μετά την κατάληψη της Δωδεκανήσου από την Ιταλία, έλαβε εντολή από το Υπουργείο Παιδείας της χώρας του να μεταβεί στα Δωδεκάνησα, προκειμένου να διενεργήσει αρχαιολογική έρευνα.
Στην Palmosa (όπως ο ίδιος την αποκαλεί) παρέμεινε για δύο μόλις ημέρες, στις 18 και 19 Ιουνίου του 1912. Παράλληλα με την καταγραφή των μνημείων, ο G. Gerola απαθανάτισε με τον φωτογραφικό φακό του όχι μόνο το νησιωτικό τοπίο αλλά και την καθημερινή ζωή των κατοίκων. Τις γυάλινες φωτογραφικές πλάκες, που αποτελούν πολύτιμο εργαλείο για τη σύγχρονη έρευνα, διαχειρίζεται η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.

Στην πλώρη του καραβιού, η ιταλική σημαία κυματίζει. Ευθυγραμμισμένες στην άκρη του λιμανιού στέκουν οι αποθήκες πλάι στην εκκλησία του Άι Φωκά. 

Για τον ανήσυχο ερευνητή, η μία πλευρά του ιερού συγκροτήματος, από τον δρόμο, δεν ήταν αρκετή. Περπάτησε έξω από το μονοπάτι, για να καταφέρει να απαθανατίσει από τη βόρεια πλευρά του το ιερό συγκρότημα του Σπηλαίου και τη σκάρπα που στηρίζει τον ναό της Αγίας Άννας. Στην ψηλότερη κορυφή προβάλλει η Αγία Βαρβάρα και ακόμα πιο πάνω ο Άγιος Θωμάς και ο, χαμένος πια, ανεμόμυλος της δυτικής πλευράς του οικισμού της Χώρας με τη φτερωτή του.

Μοναδικό τεκμήριο του πύργου του μοναστηριού στο "Περιβόλιον του ψάλτου" στη Σκάλα, η φωτογραφία απεικονίζει τον λεγόμενο πύργο του "Πούλου", από το επώνυμο της οικογένειας που τον κατοικούσε τελευταία. Κάποια χρόνια αργότερα, το ενδιαφέρον αυτό κτήριο με τον φρουριακό χαρακτήρα κατεδαφίστηκε.

Το βλέμμα του φωτογράφου έλκεται από μια παρέα γυναικών που αποσπερίζουν καθισμένες καταγής στη δυτικότερη και νεώτερη γειτονιά της Χώρας, το Νιοχώρι. 

Ο φακός έχει μετακινηθεί τώρα στην ανατολική παρυφή του οικισμού της Χώρας, στην περιοχή των Μύλων. Σε πρώτο πλάνο απεικονίζεται ο τρίτος στη σειρά ανεμόμυλος, με χαλασμένη τότε την ξύλινη οροφή του. Λίγο πιο κάτω φαίνεται το αρχοντικό Μανιά. Στο βάθος τα σπίτια των καραβοκύρηδων αγναντεύουν το πέλαγος. Το βλέμμα του επίμονου θεατή θα παρατηρήσει ψηλά στο μοναστήρι το παλιό καμπαναριό κι αριστερά τον θόλο με τα κεραμίδια και το καμπαναριό του Χριστού της Δημαρχίας.

Στα μισά του λιθόστρωτου δρόμου που διασχίζει κατά μήκος τη Χώρα, στη γειτονιά την ονομαζόμενη "του Κονόμου", μια ομάδα παιδιών και δυο ενήλικες ακινητοποιούνται. Το στιγμιότυπο δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερο σκηνικό από τις πέτρινες όψεις των αρχοντικών, αλλού ανεπίχριστες κι αλλού σοβατισμένες ή με βαθιά αρμολογήματα.

Στην πλακόστρωτη αυλή του μοναστηριού της Ζωοδόχου Πηγής, με τις χαρακτηριστικές επάλξεις στην απόληξη των τοίχων, τρεις καλόγριες στέκονται με συστολή στην άκρη για να διευκολύνουν τη λήψη. Οι δυο κυλινδρικές κολώνες της αυλής στήριζαν τα αναρριχητικά φυτά, δημιουργώντας μια φυσική πέργκολα.

Καθισμένος στο πεζούλι της "τζαφάρας", ψηλά, ένας λευκοντυμένος, κομψός κύριος μοιάζει να στήνεται για μια αναμνηστική φωτογραφία. Η φυσιογνωμική του ομοιότητα με φωτογραφικά πορτραίτα του G. Gerola δημιουργεί υποψίες και οδηγεί στην υπόθεση να πρόκειται για τον ίδιο τον ερευνητή. Χαμηλότερα ξεχωρίζει ένας ναύτης της συνοδείας του. Αριστερά, στην πόρτα της αυλής, σαν σκιά, ένας καλόγερος παρακολουθεί.