ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ,
Εικόνες της Πάτμου. Ζητήματα βυζαντινής και μεταβυζαντινής ζωγραφικής.
Καλλιτεχνική επιμέλεια έκδοσης: Τάκης Κατσουλίδης. Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Δεκέμβριος 1977, σελ. 205. Πανόδετη
έκδοση.
Το βιβλίο αυτό είναι
μια πρώτη συστηματική παρουσίαση της βυζαντινής, μεταβυζαντινής και
νεοελληνικής θρησκευτικής ζωγραφικής της Πάτμου. Η ζωγραφική αυτή, έκφραση της
καλλιτεχνικής ευαισθησίας, του θρησκευτικού βίου αλλά και των πολλαπλών
ρευμάτων που διασταυρώθηκαν μέσα στον ελληνικό χώρο, αποτελεί μία από τις
σημαντικότερες εκδηλώσεις της ελληνικής πολιτιστικής ιστορίας. Η Μονή του Αγίου
Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο ήταν ο χώρος όπου συγκεντρώθηκαν πλήθος έργα
θρησκευτικής τέχνης, και ιδιαίτερα εικόνες: εικόνες που έρχονται από την
Κωνσταντινούπολη κατά τη βυζαντινή εποχή ή που παραγγέλλονται
ειδικά –κυρίως στην Κρήτη, μα και αλλού– για το μοναστήρι και τις
εκκλησίες του νησιού· εικόνες που μεταφέρονται από άλλους τόπους για να διασωθούν
από πολέμους και εχθρικές επιδρομές· και, μερικές, ευλαβικά αναθήματα απλών
χριστιανών ή αρχόντων, που προσφέρονται στη Μονή. Έτσι, η Πάτμος έγινε από πολύ
νωρίς ο τόπος όπου συγκεντρώνεται μια εξαιρετικά πλούσια συλλογή θρησκευτικών
εικόνων. Ο Μανόλης Χατζηδάκης, βαθύς γνώστης των θεμάτων της βυζαντινής και της
μεταβυζαντινής ζωγραφικής, δημοσιεύει 164 εικόνες, σε μεθοδική κατάταξη και
υπομνηματισμένες, και προχωρεί στη μελέτη ορισμένων ειδικών αλλά και
γενικότερων ζητημάτων που θέτουν τα ίδια τα έργα και οι συνθήκες παραγωγής
τους.
